Flamenkodaki Popüler Biçimler (Formlar)
Aslinda bu hangi kitleden bahsettigimize baglidir. Flamenko alt kültüründe, toplantilarda en çok bulerias duyarsiniz. Fakat flamenko en önemlileri olarak, siguiriyas ve solea'yi sayar. Sahne gösterilerinde ise vurgu dansta oldugu için, uzun bir solea, alegrias ya da ikisi birden ve bulerias, ara sira da yabanci izleyiciler için farruca göreceginizden emin olabilirsiniz. Sinema ya da tiyatro gibi dramatik yapisi olan gösterilerde de, bir perde içinde birkaç biçimden olusan bir düzenleme görebiliriz. Gece klüplerinin tipik tablao gösterilerin de ise; seyircinin kastanyet beklentilerini tatmin etmek için, sevillanas ve fandangos, belki bir "ciddi" numara olarak solea ya da tientos, yüksek enerji için bulerias,seyirciyi neselendirmek için rumbas vardir.
Dünya pazari için veya gençlere yönelik hazirlanmis enstrümantel CD'lerde piyasaya hakim olan, bulerias ilave edilmis, 4/4'lük rumbas'dir. Bu tür müziklere örnek olarak, Fransa'dan Gypsy Kings'i verebiliriz ki bu grup Flamenko-rumba'sini, tüm dünyaya tanitmis ve sevdirmistir. Gelenekçiler ise bunlari flamenkodan çok, "world beat" tarzina dahil eder.
ALEGRIAS: Flamenkoda renk, zariflik en önemlisi ritim çok önemli unsurlardir. Nese, sevinç anlamina gelen Alegria kelimesi de alegrias biçimini belirler. Flamenkonun "cante chico" (küçük sarki) grubuna giren Alegrias'in ritmi, tonalitesi Soleares'ten daha hizli daha parlaktir.12 zamanli bir biçimdir ve 3/4, 6/8 kompas ailesine girer. Gitar sololarinin yanisira, dansi ve sarkisi da olan bu biçim Jota'dan türemistir. Jota, Aragon'un geleneksel dansidir. 19.yüzyilin ilk yarisinda bagimsizlik savasi sirasinda askerler tarafindan Cadiz Bölgesi'ne getirilmis oldugunu söylenmektedir.
Bu biçimde dansçi kullandigi figürlerle neseli, hayat dolu bir atmosfer yaratir.
BULERIAS: Saka ve aldatma anlamina gelen buleria flamenkonun en hizli en oynak biçimidir.Dogdugu yer Cadiz'e yakin olan saraplariyla ünlü Jerez'dir. 12 zamanlidir (vurusludur). Solistlere tüm virtüözlügünü gösterme olanagi saglayan Bulerias, Soleares'ten dogmustur. Bulerias'i hayat bulma sekli olarak üç bölüme ayirabiliriz:
Sarki olarak: Soleares'e benzer bir ritmik yapisi vardir.
Dans için: Canli bir ritme sahiptir. Kurguyu dansçi yapar ve bu sekilde vurgulanilir.
Gitar için: Gitaristin zevkine ve teknigine göre hizli veya yavas olabilir. Gitarist yaraticiligina bagli olarak çesitli varyasyonlar yapar. Genelde 3/4'lük yazilir Ancak flamenko geleneklerine uygun olmasi açisindan kompas 12 vurusludur. Yani 3/4'lük 4 ölçünün birlesimidir.
FANDANGOS DE HUELVA: Endülüs'ün Huelva sehrinden dogmus ritmik bir biçimdir.Eski bir biçim olan fandango'nun temelleri Araplar'a dayanmaktadir.Gerçi Fandangos, fandangos de Huelva'dan farkli olarak daha çok cante içindir. Fandangos daha yavas ve özgür bir biçime sahiptir ve ifade gücü yüksektir.Fandango de Huelva'da ise hem dans edilip hem sarki söylenebilir.
12 vurusluk kompasi vardir. Genellikle 3/4'lük olarak vurgulanir.Müzigi dinlediginizde vurgulu vuruslardan olusan tekrarli bir örgüsü oldugunu görürsünüz.
Dansin sonunda -uzunlugu istege bagli olarak- bir hizlanma bölümü vardir. Bu dans kastanyetlerle de oynanir.
FARRUCA: Ispanya'nin kuzeyinden dogmus bir biçimdir. 2/4, 4/4'lük kompas ailesine girer. Galiçya göçmenleri kendi birikimlerini flamenko ile birlestirmis ve bu bilesimden de Farruca dogmustur. Galiçyalilar farrucos olarak adlandirildiklarindan (Endülüs Bölgesi'nde) bu biçime Farruca denmistir. Farruca'da çok nadir sarki söylenir. Prensip olarak bir erkek dansidir. Melankolik bir yapiya ve dramatik gitar sololarina sahiptir.
RUMBA: Rumba gidis-gelis müzigi olarak da bilinir.Çünkü Ispanya'dan Güney Amerika'ya giden Ispanyollar elbette buraya müziklerini de götürmüslerdir. Rumba ise kök olarak Bir Küba dansidir ve içinde çok fazla Afrikali zencilerin tavirlarini barindirir. Bu sekliyle biçimlenen rumba Ispanya'ya gelir ve 1960'li yillardan itibaren Flamenkoyu çok iyi tanimayan seyirci kitlesinde Fandango'nun yerini alir.
Rumba 2 zamanli ölçülerle ifade edilir.
SEVILLANAS: Sevillanas Endülüs'te popüler bir dans biçimidir. Ismine ragmen Sevilla'da çikmadigi, Eski bir Castillia dansi olan Seguidilla'dan türedigi söylenilmektedir. Çift olarak dans edilen neseli bir yapisi vardir ve özellikle festival dansi olarak da bilinir. 3/4'lük bir zamanla ifade edilir. Genellikle 4 bölümden olusur. Her bölümün içinde 3 copla(geleneksel siir formu) vardir. Coplalar melodiktir ve ton olarak degistirilebilir. Ancak ritmi ve olusumu sabit kalir. Ilk önce gitar, ritmi kisa bir rasguedo kismiyla olusturur. Sonra kisa bir melodik bölüm vardir.Ve sarkici sarkiyi bu bölümde söylemeye baslar. Ardindan dansçi (lar) giris yaparlar. Bu her bölümde(4) ayni sekilde tekrarlanir.
SOLEARES: Flamenko'da sarkinin anasi olarak tanimlanir. Sevilla'nin Triana mahallesinde Cana ve Polo türlerinden olusan ve Endülüs'e yayilan Soleares'in anlami "soledad"tan (yalnizlik) dogmus: Solea ya da Soleares adiyla çingene dili olan 'calo'ya geçmistir. Gerçi bazi kaynaklar bu biçimin Cadiz sehrinin eski bir dansi olan "Jaleo"dan türedigini söylemektedir.
Soleares'te çingene askinin özlemi, tutkusu, yalnizligin hüznü gururlu ve törensel bir havada yansitilir. Ve benim de gerçekten çok sevdigim bir biçimdir.
Mi minör tonunda natürel ya da E firijyen modunda (Bazi durumlarda A firijyen modu kullanilir bu duruma bazi gitaristler solea por buleria olarak bakmaktadirlar ama bu iki biçimin birbirinden ayrilma sebebi asil letralarindadir) yorumlanan Soleares'in 3/4'lük ölçüdeki notalanmasinda, 12 vuruslu ritim bölmesinde: 3. 6. 8. 10. ve 12. vuruslar aksanlidir. Ancak 6/8'lik, 3/4'lük kompasi oldukça yavas oynanir ki bu da onun 6/4'lük , 3/2'lik olarak algilanmasi anlamina gelir. Genelde ayak solosu 3/4'lük vurus soru-cevap seklindedir.
SIGUIRIYAS: Cante Jondo adi ile anilan Flamenko'nun derin sarkisinin en karakteristik biçimidir Siguiriyas. Ritmik motiflerin umutsuzlugu, çingene irkinin acilarini dile getirir. Garcia Lorca'nin söyledigi gibi, "Bir kilise de bile, herhangi bir hürmetsizlik yaratmadan çalinabilir, söylenilebilir ya da dans edilebilir".
Bu biçimde en çok islenen temalar, karsiliksiz ask, asktan soguma, ölüm, üzüntü ve yalnizliktir. Kompasi ise 6/8'lik, 3/4'lük kati ardisik ölçülerdedir ve genellikle A firijyen olarak yorumlanir. Ancak kompas devri, dizideki 3/4'lük ölçünün 2. vurusunda baslar ve diger 3/4'lük ölçünün 1. vurusunda sona erer. Çözüm düzenlemesi 6/8'lik ölçünün 3. vurusunda baslar.
TANGOS: Canli,hizli algilanmasi kolay bir ritme sahip olan Tangos fiestalarda da karsimiza sikça çikar. 4/4'lük bir kompasi vardir. Genellikle kadinlar dans eder ve hatta söylerler. Neseli bir ritme sahip olmasina karsin genelde ask acisi dile getirilir.
TARANTO: Ispanya'nin güneydogusundaki Levanten kiyisindaki Almeria, Cartegena, Murcia ve civarindaki maden ocaklarinin derinliklerinde, karanliginda çalismak durumunda kalmis olan çingenelerin melankolik, sert ve güçlü protestolarinin bazen de umutlarinin parlayan sesidir Taranto. Tarantolar'da 2/4'lük ve 4/4'lük ölçülerde yazilmis güçlü, vurgulu ve ritmik yapi vardir.
alintidir...
-------------
ekmek sarap sen ve ben
|